Ραστ

Το «τροπάριο της Κασσιανής» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα της βυζαντινής υμνογραφίας. Ισως το αρτιότερο (αλλά και πιο δημοφιλές) έργο της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής.

Το ποίημα ανήκει στην Κασσιανή (9^ος αιώνας μ.Χ.) και η μουσική αποτελεί σύνθεση του Πέτρου του Πελοποννήσιου (Λακωνία, περίπου 1730 - Κων/πολη 1777).

Από στιχουργικής άποψης, θα έλεγε κανείς ότι η ατμόσφαιρα του ποιήματος κυμαίνεται στο σύνηθες μοτίβο της βυζαντινής ποίησης-υμνογραφίας της μεσοβυζαντινής περιόδου (θέμα από την Βίβλο, παρακλητικό ύφος, εξύμνηση του μεγαλείου του Θεού, κτλ.) εμπνευσμένο από περιστατικό της ζωής του Ιησού.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον όμως, έχει αναμφίβολα η μουσική του επένδυση η οποία αρχικά γράφτηκε με βάση το ποίημα, το οποίο στη συνέχεια κατάπιε: πρόκειται για μουσούργημα μελοποιημένο σε "στιχιραρικό" (αργοσύντομο) ρυθμό, σε κλίμακα Ντο μείζονα (σε ήχο πλάγιο του τετάρτου-επτάφωνο κατά την ορολογία της βυζαντινής μουσικής) διάρκειας περίπου 25 λεπτών και τονικής έκτασης: από τον Δι (Σολ) της υπάτης έως τον Γα (Φα) της νήτης.

Ο συνθέτης γνώριζε πολύ καλά ποιες λέξεις έπρεπε να τονίσει, να χρωματίσει και βέβαια ποιες μουσικές κλίμακες θα χρησιμοποιούσε κατά περίπτωση: έχει μελοποιήσει κάποια αποσπάσματα του ποιήματος με βάση άλλους μουσικούς δρόμους (πλάγιο του δευτέρου, τρίτο, πρώτο κτλ.) - πράγμα που δε συναντούμε σε κανένα έργο τονικής ευρωπαϊκής μουσικής. Αυτές οι φαινομενικά ετερόκλητες μουσικές φράσεις συρράπτονται με εξαιρετική μαεστρία στον κορμό του έργου έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ομοιογένειά του σε συνδυασμό με την ηχητική ποικιλία.
Αξιοσημείωτες είναι επίσης και οι μονωδίες του τροπαρίου οι οποίες προσδίδουν ένα λυρικό άκουσμα στο εν γένει επιβλητικό ύφος της μελωδίας και μεταδίδουν στον ακροατή το αίσθημα της αφηγήτριας του κειμένου.

Αξίζει να το ακούσετε και να το απολαύσετε μόνο από καλά καταρτισμένη χορωδία, δεδομένου ότι το εξαιρετικό αυτό πόνημα χάνει την αξία του όταν αποδίδεται από ολιγομελή ή φάλτσο χορό.